آیه 63 سوره یونس

الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ (63)

الَّذِينَ آمَنُوا: كسانى كه ايمان آوردند به خداى تعالى به صدق و اخلاص و اعتراف نمودند به وحدانيت حق. وَ كانُوا يَتَّقُونَ‌: و باشند پرهيزكاران از معاصى و محرمات سبحانى. و در حقيقت اين وصف جامع است تمام بيانات سابقه را. يا آنكه اين جمله مستأنفه و خبر آن آيه شريفه بعد است كه جزاى آنها را بيان مى‌فرمايد.

أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (62) الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ (63) لَهُمُ الْبُشْرى‌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ لا تَبْدِيلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (64) وَ لا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (65)

ترجمه‌

آگاه باشيد كه دوستان خدا نه بيمى باشد بر ايشان و نه آنان اندوهناك شوند

آنانكه گرويدند و بودند كه پرهيز مى‌كردند

مر ايشانرا است بشارت در زندگانى دنيا و در آخرت نيست تبديلى مر سخنان خدا را اين است آن كاميابى بزرگ‌

و نبايد اندوهگين كند تو را گفتار آنان همانا عزّت مر خدا را است تمامى او است شنواى دانا.

تفسير

دوستان خدا كه اهل ايمان و پرهيزكارى هستند البتّه در دنيا و آخرت محفوظ بحفظ الهى ميباشند و چون بياد خدا شادند در بوستان محبّت او مانند سرو ثابت و از غم آزادند راضى برضاى خدا و فارغ از ما سوى پس نبايد كسى بر حال و مئال ايشان خائف باشد بلكه بايد افعال و احوال آنان سر مشق و مورد غبطه سايرين گردد و محتمل است مراد آخرت باشد و آيه دوم ظاهرا بيان اولياء اللّه است و احتياج بتفسير ندارد ولى در جوامع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه پرسيدند از اولياء اللّه فرمود ايشان كسانى هستند كه بياد ميآورند خدا را بديدار خودشان يعنى بسيما و هيئت خودشان مردم را بياد خدا مى‌آورند و در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود كسيكه بشناسد خدا را و تعظيم نمايد او را باز دارد زبان خود را از كلام و شكم خود را از طعام و به تعب اندازد نفس خود را بصيام و قيام عرض كردند پدران و مادران ما بفدايت اى پيغمبر خدا اينان دوستان خدايند فرمود دوستان خدا چون ساكت باشند سكوتشان ذكر است و چون نظر نمايند نظرشان عبرت است و اگر سخن گويند سخنشان حكمت است و چون راه روند رفتنشان ميان مردم بركت است و اگر نبود اجلهائى كه خدا براى آنها نوشته جانشان در بدنهاشان قرار نداشت از خوف عذاب و شوق ثواب و عيّاشى ره از امام باقر عليه السّلام روايت نموده كه يافتيم در كتاب على بن الحسين عليهما السلام آگاه باشيد دوستان خدا نيست بيمى برايشان و نه آنان محزون ميشوند وقتى كه ادا نمايند واجبات خدا را و بجا آورند سنّت‌هاى پيغمبر او را و از محرّمات الهى اجتناب نمايند و زهد در دنيا و رغبت بثواب خدا داشته باشند و كسب روزى حلال نمايند و طالب افتخار و جمع مال نباشند و حقوق واجبه الهيّه را باهلش برسانند پس آنان كسانى هستند كه خداوند بكسب آنها بركت و

جلد 3 صفحه 31

بعملشان ثواب عطا ميفرمايد و در مجمع اين مضمون را از حضرت سجّاد عليه السّلام مرسلا نقل نموده و در بعضى روايات بشيعيان امير المؤمنين و امام زمان كه منتظر ظهور و مطيع فرمان امامند تفسير شده و نتيجه همه يك معنى است چون لازمه دوستى و و داد اطاعت و انقياد است و كلمه جامعه همان ايمان و پرهيزكارى است كه در كلام الهى ذكر شده است و در آيه سوّم بايشان بشارت داده شده است بنظر حقير چون حذف متعلّق مفيد عموم است در دنيا بكلّيه خيرات و سعادات از عزّت و سلامت و امنيّت و رفاهيت و فتح و ظفر و نصرت و فراغت بال و خوشى احوال چون كسيرا كه تقوى شعار باشد از آفات و اسقام دهر بر كنار باشد و در آخرت بنعيم جنان و حيات جاودان ولى در كافى و فقيه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده و قمّى ره فرموده بشارت در دنيا خواب خوب است كه مؤمن ميبيند و خوشحال ميشود بآن در دنياى خود و در فقيه اضافه فرموده كه امّا در آخرت آن بشارت مؤمن است در وقت مرگ بمغفرت او و كسانيكه جنازه او را برداشته‌اند و قمّى ره بشارت آخرت را بسلام ملائكه در وقت قبض روح و اذن دخول در بهشت تفسير فرموده و در جوامع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه بشارت در دنيا خواب خوب است كه مؤمن براى خود مى‌بيند يا براى او ديده ميشود و در آخرت بهشت است و در كافى از امام باقر عليه السّلام در تفسير اين آيه نقل نموده كه بشارت بقيام قائم و ظهور او و قتل دشمنان ايشان و نجات در آخرت و ورود بر محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و آل اطهار او است در لب حوض كوثر و از امام صادق عليه السّلام روايت شده است كه چون جان بسينه محتضر رسد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را ميبيند و باو بشارت ميدهد و امير المؤمنين عليه السّلام را ميبيند و باو ميفرمايد من همانم كه دوستم داشتى امروز بدرد تو خوردم و اين در قرآن است كه ميفرمايد الّذين آمنوا و كانوا يتّقون لهم البشرى فى الحيوة الدّنيا و فى الاخرة و باين مضمون روايات ديگرى هم نقل شده است و آنكه چون ملك الموت ببالين يكى از شيعيان حاضر شود او را بشارت ببهشت و امان از دوزخ دهد و درى از منزل او در بهشت برويش باز شود و باو گويد به بين اين جايگاه تو است در بهشت و اين پيغمبر و امير المؤمنين و حسنين عليهم السلام رفقاء تو هستند و اين معناى آيه شريفه است و در اقوال و مواعيد و ارادات الهيّه تغيير و تبديلى نيست و بشارت باهل ايمان و تقوى منجز است و قطعا به انجاز خواهد رسيد و اين فوز عظيم است كه فوق آن متصوّر نيست‌

جلد 3 صفحه 32

و در آيه آخر خداوند براى تسليت خاطر نبى اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرموده كه از گفتار ناهنجار كفّار آزرده و ملول مشو قوّت و قدرت و عزّت و نصرت تماما در دست خدا است بهر كس خواسته باشد عنايت خواهد فرمود و تو را خواسته و بتو وعده ظفر داده و بالاخره اولياء خود را بر اعداء غالب خواهد فرمود شنوا است اقوال آنها را و دانا است اعمال آنها را و غافل نيست از احوال آنها و بزودى بجزاى خودشان خواهد رساند.

الَّذِين‌َ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُون‌َ (63)

اولياء اللّه‌ كساني‌ هستند ‌که‌ ايمان‌ آوردند و بودند متقي‌ و پرهيزگار.

الَّذِين‌َ آمَنُوا ‌در‌ ايمان‌ چهار امر معتبر ‌است‌: 1‌-‌ يقين‌ قطعي‌ بجميع‌ آنچه‌ پيغمبر اكرم‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌از‌ جانب‌ خداوند آورده‌ ‌از‌ مسئله‌ توحيد بجميع‌ مراتب‌ ‌آن‌ ذاتي‌، صفاتي‌، افعالي‌، عبادتي‌، نظري‌ و عدل‌ الهي‌ بهر سه‌ معني‌ ظلم‌ نميكند كار لغو و عبث‌ و بي‌فائده‌ و لهو ‌از‌ ‌او‌ صادر نميشود تمام‌ افعالش‌ مطابق‌ حكمت‌ و مصلحت‌ و صحيح‌ و حسن‌ ‌است‌ و فعل‌ قبيح‌ و زشت‌ و ناپسنديده‌ ‌از‌ ‌او‌ محال‌ ‌است‌ صادر شود، و نبوت‌ جميع‌ انبياء ‌از‌ آدم‌ ‌تا‌ خاتم‌ و امامت‌ ائمه‌ اثني‌ عشر [ع‌] و اينكه‌ قرآن‌ كلام‌ حق‌ و معجزه‌ بزرگ‌ حضرت‌ رسالت‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌است‌، و معراج‌ حضرت‌ و اينكه‌ وجود مباركش‌ و اوصياء طيّبين‌ ‌او‌ افضل‌ ‌از‌ جميع‌ ‌ما سوا اللّه‌ هستند ‌از‌ انبياء و ملائكه‌ و ‌من‌ دونهم‌ و اينكه‌ وجود مقدس‌ دوازدهمي‌ حضرت‌ بقيّة اللّه‌ عجل‌ اللّه‌ ‌تعالي‌ فرجه‌ زنده‌ و روي‌ زمين‌ ‌است‌ و ‌از‌ انظار غائب‌ و ظاهر ميشود و زمين‌ ‌را‌ پر ‌از‌ عدل‌ و داد ميكند ‌بعد‌ ‌از‌ آنكه‌ پر ‌شده‌ ‌باشد‌ ‌از‌ ظلم‌ و جور و انتقام‌ ‌از‌ ظالمين‌ بآباء گرامش‌ ميكشد و پيغمبر و تمام‌ ائمه‌ ثانيا رجعت‌

جلد 9 - صفحه 418

ميكنند و ‌تا‌ دامنه‌ قيامت‌ سلطنت‌ دارند ‌تا‌ آنكه‌ سر كوثر ‌بر‌ پيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ وارد شوند ‌با‌ قرآن‌ مجيد و بجميع‌ امور ‌بعد‌ ‌از‌ حيات‌ ‌از‌ موت‌ و قبر و برزخ‌ و قيامت‌ آنچه‌ خبر داده‌ و بجميع‌ ‌ما جاء ‌به‌ النبي‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ و اينكه‌ بدعتي‌ ‌در‌ دين‌ نگذارد، انكار ضروري‌ نكند، اهانت‌ بمقدسات‌ دين‌ ننمايد.

2‌-‌ اعتقاد ‌که‌ بمعني‌ عقد قلب‌ ‌است‌ و دلبستگي‌ بجميع‌ آنچه‌ ذكر شد و دربند بودن‌. 3‌-‌ اقرار و اعتراف‌ بجميع‌ مذكورات‌.

4‌-‌ تسليم‌ و زير بار رفتن‌ و مراتب‌ ايمان‌ ‌هم‌ بسيار ‌است‌ ‌از‌ ايمان‌ ادني‌ ‌از‌ افراد شيعه‌ ‌تا‌ ايمان‌ امير المؤمنين‌ ‌عليه‌ السّلام‌.

وَ كانُوا يَتَّقُون‌َ چه‌ تقواي‌ قلبي‌ باطني‌ ‌از‌ شرك‌ و كفر و نفاق‌ و جميع‌ اخلاق‌ رذيله‌ و صفات‌ قبيحه‌ و ملكات‌ خبيثه‌، و چه‌ تقواي‌ ظاهري‌ ‌از‌ كليه‌ معاصي‌ ‌از‌ ترك‌ واجبات‌ و فعل‌ محرمات‌ و مراتب‌ تقوي‌ ‌هم‌ بسيار ‌است‌ ادني‌ مراتب‌ ‌آن‌ تقواي‌ ‌از‌ عقائد باطله‌ ‌است‌ و اعلي‌ مراتبش‌ تالي‌ تلو عصمت‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌حتي‌ خيال‌ معصيت‌ ‌در‌ قلوب‌ مطهّره‌ ‌آنها‌ خطور نكند و شيطان‌ راه‌ بآنها پيدا نكند، رزقنا اللّه‌ بحق‌ ‌محمّد‌ و آله‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌.

]

(آیه 63)- این آیه «اولیاء خدا» را معرفی کرده، می‌گوید: «آنها کسانی هستند که ایمان آورده‌اند و بطور مداوم تقوا و پرهیزکاری را پیشه خود ساخته‌اند» (الَّذِینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ).